کد مطلب:20049 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

چرا از مجاهده به نفس به عنوان جهاد اكبر ياد شده است ؟ مگر چيزي مشكل تر و سخت تراز از جنگ و شهادت و جانبازي وجود دارد؟

به نظر مي رسد دو عامل مهم موجب شده است كه از جهاد با نفس به عنوان جهاد اكبر ياد شود:

يكم : سخت و دشوار بودن جهاد با نفس . مبارزه با نفس اماره كاري بس مشكل است ; از اين رو در آموزه هاي ديني از جهاد با نفس به عنوان جهاد با دشمن دروني ياد شده است . در برخي از آيات تصريح شده است كه مبارزه با هواي نفس جز با عنايت خداوند امكان پذير نيست و اين حكايتگر آن است كه جهاد با نفس سخت وطاقت فرسا است .

در قرآن از قول حضرت يوسف آمده است : .(1 پيامبر اسلام (ص ) عرضه داشت .(2

شايد در راستاي دشوار بودن جهاد با نفس بوده است كه پيامبر اسلام (ص ) بعد از آن عده اي از سربازان اسلام از جنگ برگشته بودند, خطاب به آنان فرمود: (3

گرچه جنگ با دشمن بيروني مشكلات فراواني دارد, ولي اين گونه جنگ هميشگي نيست . از سوي ديگرجهاد با نفس موجب مي شود كه انسان ها در جبهه ها حضور يابند. آناني كه در جنگ با دشمنان شركت مي كنند,نخست با نفس مبارزه نموده و زمينهء رفتن به جبهه ها را فراهم كرده اند.

شهادت در راه خدا و با بهره گيري از خود سازي و مبارزه با هواهاي نفساني به وجود مي آيد.

دوم : اهميت و ضرورت جهاد با نفس

در آموزه هاي ديني خودسازي از اهميت ويژه اي برخوردار است . تا آن جا كه يكي از اهداف بعثت پيامبر(ص ) تزكيه انسان ها بيان شده است .(4 خودسازي نيز با بهره گيري از جهاد با نفس امكان پذير است .ناهنجاري ها, قدرت گرايي و دنياطلبي ريشه در پيروي از هواهاي نفساني دارد. آن دسته از انسان ها كه در مبارزه با نفس موفق نبودند, ظلم و جنايت نموده اند و قتل عام ها, جنايات وحشتناك حاكم در جوامع ناشي ازهواپرستي است . در قرآن آمده است : .(5 دربرخي روايات منشأ همهء بدبختي ها اطاعت از هواي نفس ذكر شده است .(6

اسلام با بيان جهاد با نفس به عنوان جهاد اكبر همگان را به اهميت مبارزه با نفس فراخوانده است تا مردم به اهميت و ضرورت خودسازي و مبارزه با نفس آشنا شوند. به خاطر مشكل بودن مبارزه با هواي نفس است كه برخي از بزرگان دين مانند امام خميني , خودسازي و انسان شدن را مشكل بلكه محال دانسته اند. در خاتمه به اين نكته ظريف بايد توجه كرد كه جهاد مقبول خداوند هنگامي تحقق بيرون پيدا مي كند كه با نيت خالص انجام شود و روشن است كه نيت خالص بدون تزكيه نفس ممكن نيست .

پي نوشت ها:

1- يوسف (12 آيه 56

2- بحارالانوار, ج 14 ص 384

3- وسائل الشيعه , ج 11 ص 122

4- جمعه , (62 آيه 2

5- ص (38 آيه 26

6- فهرست غررالحكم , ص 425 ر. ك : معراج السعادة ص 28 اخلاق در قرآن , ج 1 ص 122 نقطه هاي آغازين در اخلاق عملي , ص 27